कसरी थाहा पाउने हृदयाघातको लक्षण ?

कहिलेकाहीँ हामीलाई हृदयघातको लक्षण हुन्छ तर हामीलाई लाग्दैन कि यो हृदयाघातको लक्षण हो । समयमै उपचार नपाएको कारण दुर्घटनामा पनि पर्छन् । त्यसैले हृदयाघातको केही दुर्लभ लक्षणबारे जानकारी राख्नुपर्ने हुन्छ ।

छातीमा कम अप्ठ्यारो हुनु
हृदयाघातमा एकदमै बेस्सरी छाती दुख्ने र छट्पटाउने किसिमको लक्षण हुनुपर्छ भन्ने सोचाइ धेरैको हुन्छ । तर सधैं त्यस्तो हुँदैन । हृदयाघातमा छाती दुख्ने तीव्रता एकदम कम पनि हुनसक्छ । अलिअलि मात्र दुख्ने पनि हुनसक्छ जसलाई व्यक्तिले नजरअन्दाज गर्न सक्छ । यही प्रमुख कारणले गर्दा धेरैजना हृदयाघात भएर पनि घरमै बसेका हुन्छन् ।

त्यसैले छातीको दुखाइ, जुन छातीको बीच भागमा अलिअलि पनि दबाब/थिचेको जस्तो मन्द-मन्द दुखे पनि त्यसलाई मुटुको समस्या हुनसक्छ भनेर हामीले शंका गर्नुपर्छ । बेस्सरी दुखेर मात्र त्यसलाई हृदयाघात हुन्छ भन्ने होइन ।

दुखाइ बीच-बीचमा घट्ने र बढ्ने
धेरैलाई छाती दुख्ने अप्ठ्यारो हुने लक्षण देखिँदा मुटुरोगको शंका पनि गर्छन् । तर बीच-बीचमा त्यो लक्षण घट्छ वा एकछिनका लागि ठीक पनि भइहाल्छ र यो हार्टको समस्या होइन, आराम भयो भनेर झुक्किनु हुन्छ ।

प्रायः हृदयाघातको केसमा बिरामीलाई लक्षणको तीव्रतामा तलमाथि हुन्छ अर्थात् एकछिन राम्रो भएजस्तो हुन्छ र फेरि बिरामीलाई च्याप्न थाल्छ । त्यसैले, बीच–बीचमा लक्षण कम हुनु वा हराउनु त्यो राम्रो संकेत होइन । बीच–बीचमा दुखाइ हरायो, आउने जाने भयो भने त्यो हृदयाघातको लक्षण भनेर बुझ्नुपर्ने हुन्छ । कहिले काहीँ छाती नदुखे पनि व्यक्तिलाई हृदयाघात हुनसक्छ ।

कोही व्यक्तिले छाती दुखेको महसुस गर्दैनन् । जस्तै, वृद्ध मान्छेहरूले, मधुमेहको बिरामी, क्यान्सरको बिरामीलाई छाती नदुखेर पनि हृदयाघात हुन्छ । त्यो छाती नदुखेको होइन उनीहरूले छाती दुखेको अनुभव गर्न नसकेको हो ।

अन्य लक्षण
अन्य लक्षण जस्तै पसिना आउने, वाकवाकी लाग्ने, हाततिर अप्ठ्यारो हुने, घाँटी दुख्ने जस्ता लक्षण छ भने छाती नदुखे पनि हृदयाघात हुनसक्छ । केहीलाई छाती नदुखेर माथिल्लो पेट, नाइटोभन्दा माथि दुख्न सक्छ । यस्तो अवस्थामा धेरै जना पेटको समस्या भनेर बस्न सक्छन् तर यस्तो बेलामा अरू लक्षण छ कि छैन ध्यान दिनुपर्छ । अन्य हृदयाघातका लक्षण छैन र पेटमा मात्र समस्या छ भने पेटसम्बन्धी सास्या हुन सक्छ । यसरी, हामी छुट्टाउन सक्छौँ ।

माथिको केशमा कमजोरी थकाइ लाग्ने थियो र जब मुटुले काम राम्ररी नगर्दा बिरामीलाई कमजोरी र थकाइ लाग्ने हुन्छ । कमजोरी र थकाइ लाग्नुको अरू पनि धेरै कारणहरू छन् । त्यसैले, हामी मुटुको समस्या हो भनेर चिन्न सक्दैनौ । अन्य कारणले थकाई लागेको हुन सक्छ सोच्छौ ।

तर अचानक एउटा सामान्य व्यक्तिलाई थकाइ लाग्ने भइरहेको छ भने उसलाई शंकाको दृष्टिले हेर्नुपर्छ । यदी अरु लक्षण छन् भने मुटुको समस्या हो भन्ने सोच्नु पर्छ । कमजोरी, थकाइ लाग्ने, ब्लडप्रेसर तलमाथि, मुटुको धडकन घट्ने आदि मुटु रोगको लक्षण पनि हुनसक्छ । त्यसैले यस्तो लक्षणहरू देखियो भने अलिक सचेत हुन जरुरी हुन्छ ।

ग्यास्ट्रिकसँग धेरै झुक्किन्छन्
धेरैलाई माथिल्लो पेट तथा छातीमा अप्ठ्यारो भएपछि डकार आउँछ र डकार आएपछि त्यो अप्ठ्यारो कम भएको देखिन्छ । त्यसैले धेरैलाई ग्यास्ट्रिकको समस्याजस्तो पनि लाग्न सक्छ । धेरै व्यक्तिलाई छातीमा अप्ठ्यारो भएपछि र पोल्न थालेपछि ग्यास्ट्रिक भनेर औषधि खान्छन् र औषधि खाएपछि अलिक सजिलो भएजस्तो हुन्छ । तर कहिलेकाहीँ ग्यास्ट्रिक नभएर त्यो हृदयाघात भएको हुन सक्छ ।

ग्यास्ट्रिकको औषधि खाएर पूर्णरूपमा हरायो भने ग्यास्ट्रिकको समस्या हो तर पूरै हराएन वा कम मात्र भयो भने मुटुरोगको सम्भावना हुन सक्छ । जुन व्यक्तिलाई मुटु रोगको जोखिमहरू बढी छ जस्तै मधुमेह, ब्लड प्रेसर, कोलेस्ट्रोल, वंशाणुगत र ५० वर्षभन्दा बढी उमेर भएका व्यक्तिमा यी माथिका लक्षणहरू भयो भने पनि मुटुको समस्या हो कि होइन भनेर सचेत हुनुपर्छ ।

लक्षण देखिए नजिकको अस्पतालमा गएर कम्तिमा चिकित्सकको सल्लाह लिनुपर्छ । यस्तो गर्दा मुटुको समस्या हो कि होइन प्रष्ट भइहाल्छ । तर भ्रम लक्षण छन् र झुकिएर घरमै बस्नुभयो भने यसले दुर्घटना निम्तन सक्छ ।

त्यसैले कहिलेकाही दुर्लभ लक्षणको बारेमा पनि अलिक सचेत हुनुपर्छ । हृदयाघातको शंका लाग्नासाथ ३०० मि.ग्रा. को एस्प्रिन (इकोस्प्रीन) औषधि ढिलो नगरीकन अस्पताल पुग्नुअगावै घरमै पनि खान सकिन्छ ।

यो पनि
हिँडाइ उत्कृष्ट व्यायाम