दोहोरी साँझका कलाकार भन्छन्, ‘आर्थिक संकट पर्न थाल्यो’
कोरोनाले हरेक क्षेत्रमा प्रभाव पारिरहेको बेला दोहोरी साँझ पनि यसबाट अछुतो छैन । अझै, यसैबाट जीविकोपार्जन गर्नेहरुको अवस्था बेहाल छ ।
बचत गरेको पैसा भएसम्म त खाइन्छ, त्यो पनि सकिएपछि त के खाने,’ शर्मिला भन्छिन्, ‘यो क्षेत्रमा लाग्दाका सुरुवाती दिनमा यस्तै समस्या थियो तर पछिल्लो समय राम्रो हुँदै थियो कोरोनाले पुरानै अवस्थामा पुर्याइदियो ।
बागलुङकी शर्मिला कँडेलले दोहोरी साँझमा गीत गाउन थालेको ११ वर्ष बित्यो । तर, विगत २ वर्षयता जतिको संकट कुनैबेला भोग्नु नपरेको उनी सुनाउँछिन् । ‘बचत गरेको पैसा भएसम्म त खाइन्छ, त्यो पनि सकिएपछि त के खाने,’ शर्मिला भन्छिन्, ‘यो क्षेत्रमा लाग्दाका सुरुवाती दिनमा यस्तै समस्या थियो तर पछिल्लो समय राम्रो हुँदै थियो कोरोनाले पुरानै अवस्थामा पुर्याइदियो ।’
![](https://www.merolifestyle.com/wp-content/uploads/2021/05/Sharmila-kandel-edited-1.jpg)
दोहोरी साँझमा काम गर्दा सुरुवाती दिनमा उनले काम गरेको पारिश्रमिक नपाएर दुःख पाउँथिन् तर, अहिले कामै नभएर । त्यसो त उनी भन्छिन्, ‘बेलुका कमाएर दिउँसो खाने हामीजस्ता कलाकारलाई अहिले तनाव छ । आर्थिक संकट सुरु भइसक्यो ।’
गायिका निता पुन लोकदोहोरी क्षेत्रमा लागेको १५ वर्ष भयो । उनी पनि लामो समयदेखि गामबेशी दोहोरी साँझमै आवद्ध छिन् । सरकारले रात्रीकालिन व्यवसाय बन्द गर्ने निर्णय गरेपछि उनी तनावमा छिन् ।
‘हरेक क्षेत्र अहिले प्रभावित भएको बेला हामीलाई मात्र समस्या परेको छ त भन्न मिल्दैन तर दोहोरी साँझ तथा स्टुडियोहरु सबै बन्द भएको कारण समस्या परेको छ,’ श्रेष्ठ भन्छन् ‘कलाकारहरुको बाच्ने आधार भनेकै दोहोरी साँझ, महोत्सव, स्टेज कार्यक्रमबाट हो, यी सबै ठप्प छन् । त्यसैले जीवनधान्न र घरपरिवार पाल्न गाह्रो हुने अवस्था सिर्जना हुन थालेको छ ।’
गायिका निता पुन लोकदोहोरी क्षेत्रमा लागेको १५ वर्ष भयो । उनी पनि लामो समयदेखि गामबेशी दोहोरी साँझमै आवद्ध छिन् । सरकारले रात्रीकालिन व्यवसाय बन्द गर्ने निर्णय गरेपछि उनी तनावमा छिन् ।
![](https://www.merolifestyle.com/wp-content/uploads/2021/05/nita-pun.jpg)
‘गत वर्ष पनि लामो समय काम ठप्प थियो,’ उनले भनिन्, ‘सानो व्यवसायबाट जीवन चलेको थियो तर यो पटक पनि लकडाउनको समय बढ्यो भने त कलाकारहरुले राहत मागेर खानुपर्ने अवस्था आउँछ ।’
लोकदोहोरी क्षेत्रमै लामो समय बिताइसकेकी पुनका लागि अहिलेको जस्तो समस्या अरु बेला परेको थिएन । ‘लामो समयदेखि यो क्षेत्रमा छु तर, अहिलेको जस्तो समस्या झेल्नु परेको थिएन,’ उनी भन्छिन्, ‘अहिले लकडाउनका कारण आर्थिक सङ्कट पर्ने स्थिति आएको छ ।’
लोकगायक दिनेश थापा लोकदोहोरी क्षेत्रमा लागेको १६ वर्ष भयो । उनी २ वर्षयता दोहोरी साँझमा काम गर्दै आएका छन् । यो अवधिमा दोहोरी साँझ उनको राम्रो आम्दानीको स्रोत थियो । त्यसले जीवन धान्न सहज बनाएको थियो ।
![](https://www.merolifestyle.com/wp-content/uploads/2021/05/Dinesh-thapa-edited.jpg)
उनी पनि यो महामारीले दोहोरी साँझ बन्द भएपछि अन्य आय स्रोत नभएका कलाकारहरुलाई समस्या परेको बताउँछन् । ‘कलाकारिता क्षेत्रलाई नै आफ्नो पेसा बनाएकाहरुलाई अहिले आर्थिक अभाव भएको छ,’ उनले भने, ‘ हाम्रो पेसा नै भीडभाडमा चल्ने भएकाले अहिले समस्यामा छौं ।’
सरकारले कलाकारलाई देशका गहना त भन्ने तर उनीहरुलाई नै अप्ठेरोमा पर्दा कुनै चासो नदिएको उनको गुनासो छ । त्यसैले कलाकारिता क्षेत्रमा लागेकाहरुले नै अर्को विकल्प सोच्नुपर्ने अवस्था आएको उनी बताउँछन् ।
लोकदोहोरी क्षेत्रका थुप्रै गायक गायिकाहरु दोहोरी साँझमा आवद्ध छन् । बन्दाबन्दीका कारण अधिकांशको अवस्था यस्तै छ ।
दोहोरी साँझबाट जीवन धान्दै आएका गायक कपिल मगर गत वर्षको लकडाउनमा गाउँमा भएकाले उनलाई खासै आर्थिक संकट परेन । तर, यसपाली भने उनी काठमाडौंमै छन् । त्यसैले आर्थिक संकट पर्न थालिसकेको उनी बताउँछन् ।
![](https://www.merolifestyle.com/wp-content/uploads/2021/05/kapil.jpg)
‘अघिल्लो लकडाउनमा गाउँमा भएकाले आर्थिक अभाव महसुस भएन,’ उनले भने, ‘यसपटक गाउँ जान पाइएन अहिलेसम्म त जिनतिन चलेको छ तर लकडाउन अझै लम्बियो भने भाडा तिर्न र खाना खर्च नै समस्या हुने स्थिति आउँछ ।’
माथि प्रस्तुत गरिएका पात्रहरु प्रतिनिधि मात्र हुन् । लोकदोहोरी क्षेत्रका थुप्रै गायक गायिकाहरु दोहोरी साँझमा आवद्ध छन् । बन्दाबन्दीका कारण अधिकांशको अवस्था यस्तै छ ।