‘४० कटेसी रमाउँला…’ हेमन्त रानाको गीतले यस्तै भन्छ । यद्यपि, झोरकी जयन्ती अधिकारीको भने ४० कटिसक्दा पनि दुःख उस्तै छन् । २२ वर्षदेखि थाप्लोको नाम्लो बिसाउन पाएकी छैनन् ।
तीन छोराछोरीको पढाई खर्च र श्रीमानको औषधिमुलो यही एक डोको सागको भरमा चल्छ । त्यसो त यी पौरखी आमाको कथा टिठलाग्दो छ ।
टोखाको टोल–टोलमा साग बेच्दै आएकी जयन्तीलाई यतिबेला निषेधाज्ञाले पिरोलेको छ । कुर्कुच्चा फुटेका छन्, हातका नङ्ग्रा खिइसके, गाला चाउरी पर्न थालिसके तैपनि सहरी बासिन्दाका भान्सामा ताजा तरकारी पु-याउँदै आएकी छिन् । तीन छोराछोरीको पढाई खर्च र श्रीमानको औषधिमुलो यही एक डोको सागको भरमा चल्छ । त्यसो त यी पौरखी आमाको कथा टिठलाग्दो छ ।
बिहान ४ बजेअघि नै उठिसक्छिन् । घरको सबै कामधन्दा सिध्याएर ५ बजे बेच्ने साग किन्न झोरकै स्थानीय बारीमा पुग्छिन् । डोकोभरी ५०–६० मुठा साग बोकेर बारीबाट निस्किन्छिन् । १ घन्टा पैदल हिड्छिन् । सागको भारी बोकेर हिड्दै उनी भन्छिन्, ‘बिहान ५ बजे साग किन्न जान्छु, आजभोलि श्रीमान बिरामी हुनुहुन्छ, घरको सबै काम सिध्याएर अबेला निस्कन्छु ।’
कोरोना महामारीको दोस्रो लहर फैलिदो क्रम बढेपछि यतिबेला सहर सुनसान छ । २२ वर्षदेखि सहरका गल्ली–गल्ली, टोल–टोलमा साग बेच्दै आएकी जयन्ती आजभोलि टोखा बजारमा मात्रै सिमित छिन् । ‘गोंगबु, ग्रिनल्याण्ड, बसुन्धारा, सामाखुशी लगायत टोखाको सबै क्षेत्रमा साग बेच्थें,’ उनी भन्छिन्, ‘निषेधाज्ञा भएपछि गाडी चल्न छोड्यो हिडेर त्यहाँसम्म पुग्न सक्दिन ।’ बिहान झिसमिसेमै सागको डोको बोकेर निस्किन्छिन् ।
साग बेचिसक्न उनलाई ६ घण्टा लाग्छ । घर, पसल, सडक किनार उनका व्यापारिक गन्तव्य हुन् ।
प्रति मुठा २५ देखि ३० रुपैयाँका दरले साग बेच्दै आएकी छिन् । दयालु मनकी जयन्ती कोही दुःख पाएका मान्छे आए भने सित्तैमा दिन्छिन् । ‘मेरो मन अलि कमलो छ क्या, कसैको दुःख देख्नै सक्दिनँ,’ उनी भन्छिन्, ‘कोही दुःख पाएका मान्छे साग किन्न आए भने पैसा लिन्न, मन हलुंगो हुन्छ ।’
एकवर्ष अघि श्रीमानलाई हृदयघात भयो । जसो तसो खर्च जुटाएर मुटुको शल्यक्रिया गराइन् । श्रीमानको फेरि समस्या बल्झिन थालेको छ । चिकित्सकले पुनः मुटुको शल्यक्रिया गर्नुपर्छ भनेपछि उनलाई दिनमा भोक न रातमा निद्रा भएको छ ।
साग बेचेरै दैनिक १५ सयदेखि २ हजार रुपैयाँसम्म आम्दानी गर्छिन् । तर, बन्दाबन्दीले उनलाई समस्यामा पारेको छ । ‘गाडी चल्दा साँझ बिहानै साग बेच्न आउँथें,’ उनी भन्छिन्, ‘तर अहिले बिहानमात्र आउँछु ।’
गत वर्षको लामो बन्दाबन्दीमा पनि उनले यसैगरी साग बेचेर जिविका चलाइन् । उनको काँधमा थुपै्र जिम्मेवारी छ । उनको यो मन कहाँ हो र ? आनन्दले घरमा बस्ने, सुखका साथ जीवन बिताउने रहर उनको पनि छ । त्यही सुख खोज्ने लालसाले डोकोको सहारा लिएको २२ वर्ष बितिसक्यो । त्यो सुख अझै भेटिएको छैन ।
दुःख गरेकै भरमा उनले छोराछोरीलाई भने राम्रै स्थान पुर्याएकी छिन् । जेठी छोरीको केही वर्षअघि विवाह गरिदिइन् । कान्छी छोरी नर्सिङ अध्ययन गरेर यतिबेला अष्ट्रेलियामा छिन् । छोराले कक्षा १२ को पढाई सिध्याएर बसेका छन् । छोराछोरीले पनि आमाको दुःख देखेर मेहेनत गर्छन् । उनी सन्तुष्ट छिन् ।
एकवर्ष अघि श्रीमानलाई हृदयघात भयो । जसो तसो खर्च जुटाएर मुटुको शल्यक्रिया गराइन् । श्रीमानको फेरि समस्या बल्झिन थालेको छ । चिकित्सकले पुनः मुटुको शल्यक्रिया गर्नुपर्छ भनेपछि उनलाई दिनमा भोक न रातमा निद्रा भएको छ । ‘पैसा नभएरै बुढाको मुटुको अप्रेशन गराउन सकेकी छैन,’ बेदना सुनाउँदै उनी भन्छिन्,‘ भगवानले दुःखीलाई नै किन हेला गर्छन् होला ?’
दुःख गरेकै भरमा उनले छोराछोरीलाई भने राम्रै स्थान पुर्याएकी छिन् । जेठी छोरीको केही वर्षअघि विवाह गरिदिइन् । कान्छी छोरी नर्सिङ अध्ययन गरेर यतिबेला अष्ट्रेलियामा छिन् । छोराले कक्षा १२ को पढाई सिध्याएर बसेका छन् । छोराछोरीले पनि आमाको दुःख देखेर मेहेनत गर्छन् । उनी सन्तुष्ट छिन् ।
यी पौरखी आमालाई हामीले आज आमाको मुख हेर्ने दिनको सन्दर्भ पारेर प्रस्तुत गर्यौं । जयन्ती जस्तै कैयौं आमाको कथा यस्तै छ ।
