यस्ता हुन्छन् स्तन क्यान्सरका लक्षण, कसरी बच्ने ?

स्तनमा भएका कोषिकाहरूमा असामान्य परिवर्तन आएर अनियन्त्रित तथा अनावश्यक वृद्धिबाट बन्ने गिर्खा, गाँठागुठी र निको नहुने घाउलाई स्तन क्यान्सर भनिन्छ । यो रोग विश्वमा हुने नयाँ क्यान्सर रोगमध्ये तेस्रो स्थानमा आउँछ । स्तन क्यान्सरबाट विश्वमा वर्षेनी ६ लाख २७ हजार महिलाको मृत्यु हुन्छ । गरिबी, अशिक्षा र अज्ञानताका कारण समयमै उपचार नगर्नाले यो रोगबाट महिला बढी पीडित छन्  । यो रोग प्रायः महिलालाई लागे पनि पुरुष पनि यस रोगबाट प्रभावित हुने गरेका छन् । स्तन क्यान्सर हुनुको कारण र यसको रोकथामको विषयमा स्त्री तथा प्रसूति रोग विशेषज्ञ डा. शीला बर्माको सुझाव यस्तो छ :

स्तन क्यान्सरका कारण

– वंशाणुगत कारण जस्तै आमा, दिदीबहिनी वा नजिकका नातेदारमा स्तन क्यान्सर भएको छ भने हुन सक्छ
– ढिलो विवाह वा ३० वर्षपछि बच्चा जन्माउने महिलामा 
– बच्चा नजन्माएका महिलामा 
– बच्चालाई स्तनपान नगराउने महिलामा 
– उमेरभन्दा पहिले महिनावारी भएका र ५० वर्षपछि पनि महिनावारी नरोकिएका महिलामा
– मदिरा सेवन तथा धुम्रपान गर्ने महिलामा
– पाँच वर्षभन्दा बढी परिवार नियोजनका साधन पिल्स प्रयोग गरेका महिलामा
– धेरै मात्रामा तनाव लिने महिलामा
– अखाद्य खानेकुरा खाएमा, मोटो महिलामा स्तन क्यान्सर हुन सक्ने सम्भावना हुन्छ ।

लक्षण

– स्तनमा गिर्खा हुनु र गिर्खा कडा हुनु ।
– स्तन वा स्तनको मुन्टोको आकार–प्रकार परिवर्तन हुनु ।
– स्तनको मुन्टोबाट रगत आउनु ।
– स्तनको छालाको रंग परिवर्तन हुनु ।

रोकथामको उपाय

– पोषणयुक्त खानेकुरा खाने ।
– मादक पदार्थ, सुर्तीजन्य पदार्थ सेवन नगर्ने
– चिल्लो तथा बोसोयुक्त खानेकुरा नखाने
– सुत्केरी महिलाले नियमित स्तनपान गराउने
– परिवार नियोजनको साधनको रुपमा पिल्स सधैँ नखाने
– समयमै विवाह गर्ने
– धेरै तनाव नलिने
– योग तथा व्यायाम गर्ने
– बेलाबेलामा स्वस्थ्य जाँच गराउने

महिनावारी भएको एक सातापछि आफैँले स्तन क्यान्सर भए, नभएको जाँच गर्न सकिन्छ । नुहाउने समयमा वा नुहाएर ठूलो ऐना अगाडि उभिएर परीक्षण गर्नु सबैभन्दा उपयुक्त हुन्छ । यदि केही लक्षणहरु देखिएको छ वा आफूलाई शंका लागेमा स्वास्थ्यकर्मी वा चिकित्सकबाट परीक्षण गराउन सकेमा समयमै रोग पहिचान गरी उपचार गर्न सकिन्छ ।