कहाँ हो गाँजाको राजधानी ?

देशको राजधानी त हामी सबैले सुनेकै छौँ । राजधानी भन्ने बित्तिकै सवैलाई एउटा ब्यवस्थित शहर नै कल्पनामा आउँछ । त्यहाँ देश, राज्य, प्रान्त वा प्रदेशको केन्द्रीय सरकार रहेको हुन्छ ।

जहाँ राष्ट्र प्रमुख र अधिकारीहरुले निरन्तर काम गर्छन् । तर, हामीले खोजेको राजधानी भनेको गाँजाको हो ? यो कहाँ होला ? र गाँजाको राजधानी कस्तो होला ? भनेर !

गाँजाको राजधानी भन्ने बित्तिकै यसको उत्पादन, खपत र यसको गुणस्तरीयतालाई पहिलो प्राथमिकतामा राखेर हेरिन्छ । गुणस्तर, प्रभावकारिताका हिसाबले विशेषगरी हिमाली भेगमा उत्पादन हुने गाँजालाई विश्व बजारमा अत्याधिक रुचाइने यसका पारखीहरु बताउँछन् ।

हिमालबाट आउने सिरोटोले हानेको गाँजा पाईने स्थानमा नेपालको नाम प्रमुख स्थानमा आउछ । तर, नेपालमा गाँजा प्रतिबन्धित लागुऔषधको सूचीमा पर्छ । नेपालका ग्रामीण भेग (मकवानपुर, धादिङ, रोल्पा, रुकुम, बाग्लुङ, उदयपुर, मनाङ, मुस्ताङ, डोल्पा)मा उत्पादन भएका गाँजा गुणस्तरियको दृष्टिकोणले अब्बल मानिन्छ । यहाँका गाँजाले लुकिछिपी, गैह्रकानूनी रुपमा विश्व बजारमा राम्रो मूल्यमा बिक्री हुँदै आएकोे पूर्व सचिव भीम उपाध्याय बताउँछन् । त्यसो त नेपाल भूमी नै गाँजाको राजधानी मान्नुपर्नेमा उनको तर्क छ ।

हामी नेपालमा गाँजाको प्रतिबन्ध फुकुवा गर्नुपर्छ भनेर लागिरहेका छौं । किनभने नेपाल गाँजाका लागि विश्वकै उर्वर भूमी हो,’ उनले भने, ‘यहाँको हिमाली भेगमा फल्ने गाँजा विश्व बजारमा प्रति केजी लाखौँ रुपैयाँमा बिक्री हुन्छन् । त्यसैले नेपाललाई गाँजाको राजधानी घोषणा गर्दा कुनै अत्युक्ति नहोला ।

नेपाल एउटा त्यस्तो भूमीको यहाँ गाँजा फलाउनका लागि न गाँजाको बिऊ नै राख्नुपर्छ न त यसलाई रोप्न कष्ट नै गर्नुपर्छ । हिमालदेखि तराईसम्म यत्रतत्र गाँजाका बिरुवाहरु आफैँ उम्रिएका छन् । तिनै गाँजा अहिले विश्व बजारमा चर्चित मानिन्छन् । तर, कानूनले अवैैध भनेकाले यसको खुलेआम प्रयोग र बिक्रि वितरण गर्न भने बन्देज छ । जे होस् यसको उत्पादन र गुणस्तरका हिसाबले विश्वमा गाँजाको राजधानी नेपाल नै हो ।

अहिले पनि नेपालको गाँजाका पारखीहरु थुप्रै भेटिन्छन् । ५० वर्ष अघिदेखि अमेरिका, युरोपबाट नेपाल आउने गरेका हिप्पीहरुले नेपाललाई ‘गाँजा हब’ नै बनाउँदै आएका छन् । त्यसैले पनि नेपाली गाँजाको स्वाद विश्वमै चर्चित रहेको लख काट्न गाह्रो छैन ।

भगवान महादेवलाई सवैभन्दा मनपर्ने स्थानहरुमा नेपालकै धेरै स्थानहरु रहेको छ । अझ शिवरात्रीको अवसरमा भारतबाट आउने साधुसन्तहरुको मूख्य आकर्षण पशुपती क्षेत्र र यहाँको गाँजामै हुने गर्छ । उनीहरुमा धार्मिक आस्था एकातिर भएता पनि शिवरात्रीमा बाबाहरु हुरहुरी नेपाल भित्रिनुको मूख्य क्रेज नेपाली गाँजाको स्वाद भएको जानकारहरु बताउँछन् ।

२०३३ सालमा प्रतिबन्ध गरिएको गाँजाले अहिलेसम्म वैधानिकता पाएको छैन । अन्तराष्ट्रिय दबावकै कारण त्यतिबेला लागुऔषध नियन्त्रण ऐन ल्याएर सरकारले गाँजा प्रतिबन्ध लगाएको थियो । त्यो ऐनमा औषधिको रुपमा पनि प्रयोग गर्न नपाइने भनिएको थियो ।

त्यतिबेला नेपालमा गाँजालाई प्रतिबन्धित लागुऔषधको सुचीमा राख्न दबाव दिने राष्ट्रहरुले भने अहिले आफ्नो देशमा गाँजा फुकुवा गरिसकेका छन् । यतिबेला अमेरिका, थाइल्याण्ड, युरोपका विभिन्न राष्ट्रमा गाँजा खेतीले मान्यता पाइसकेको छ ।

ती देशहरुको भन्दा नेपालमा उत्पादन भएको गाँजा उच्च गुणस्तरको मानिएपनि औषधिजन्य उपयोगका लागि सिंहदरबार वैद्यखाना लगायतका विभिन्न वैद्यखानाहरुले महंगो मूल्यमा विदेशबाट आयात गर्नुपरेको छ । प्रतिनिधि सभा सदस्य बिरोध खतिवडा बताउँछन् ।

‘गाँजाको राजधानीकै कुरा गर्ने हो भने नेपालबाहेक अरु देश हुनै सक्दैन,’ उनले भने, ‘नेपाली भू–भागमा पाइने जस्तो गुणस्तरिय गाँजा विश्वमा कहिँ पाइँदैन तर, के गर्नु नेपालमा त्यही गाँजा प्रतिबन्धित अवस्थामा छ ।’